Τι λουλούδια είναι αυτά;

Εδώ σταθείτε, μπροστά στα λουλούδια, οι άντρες στη μέση παρακαλώ, οι γυναίκες τους ένθεν και ένθεν, τα κορίτσια δίπλα, τα παιδιά μπροστά. Φέρε το σκαμνί χρυσό μου να είσαι απέναντι στην άλλη, να έχουμε συμμετρία, έτσι μπράβο! Πάρε το σκυλί στα πόδια σου. Χαμογελάστε τώρα! Είπα, χαμογελάστε! Μα γιατί δεν χαμογελάτε;
Ο φωτογράφος θα είχε απελπιστεί. Μόνο ένα ανθυπομειδίαμα κέρδισε, από τα μικρά κορίτσια.
Οι δυο αδερφές της μητέρας μου είναι στη φωτογραφία αυτή μαζί της και με την οικογένεια του άντρα της, στη Μακρυνίτσα. Θα πρέπει να είχαν πάει επίσκεψη στο σπίτι της εκεί, και να μαζεύτηκαν όλοι στην αυλή, να βγουν φωτογραφία.
Επάνω αριστερά, η πρώτη που στέκεται όρθια, με τα υπογραμμισμένα μάτια, είναι η θεία μου η Αναστασία. Δεν θα πρέπει να είχε ακόμα παντρευτεί. Δίπλα της είναι η μαμά μου, κι ανάμεσά τους έχουν τον αδερφό μου το Στέφανο, το μικρό παιδάκι με τα ναυτικά που κρατάει τα παιχνίδια του.
Η μαμά μου ακουμπάει το χέρι της στον ώμο του πρώτου της συζύγου, ο οποίος πέθανε λίγο αργότερα. Ίσως δίπλα να είναι ο αδερφός του, ή ο κουνιάδος του, δεν τους ξέρω τους άλλους. Μόνο την κοπέλα που στέκεται δεύτερη από δεξιά, την άλλη αδερφή της μητέρας μου, την Ελένη, η οποία χάθηκε κι αυτή νέα από φυματίωση.
Θέριζε η φυματίωση εκείνα τα χρόνια στη Μαγνησία, θέριζε παρόμοια πλούσιους και φτωχούς. Δεν ήταν μόνο στα καπνομάγαζα του Βόλου που έβρισκε τα θύματα της, ανάμεσα στους εργάτες που δούλευαν στριμωγμένοι σε αίθουσες με κακό εξαερισμό. Και τους ευκατάστατους βιοτέχνες, βιομηχάνους και μεταπράτες σε πόλεις και χωριά τους σημάδευε εξίσου, και δεν τους έσωζαν ούτε ο καθαρός αέρας του Πηλίου, ούτε οι καλύτερες συνθήκες ζωής.
Ο πρώτος άντρας της μαμάς μου είχε φυματίωση όταν την παντρεύτηκε, αλλά εκείνη πρέπει να το αγνοούσε. Υποτίθεται ότι όσοι είχαν φυματίωση απέφευγαν να παντρεύονται, γιατί τα παιδιά κληρονομούσαν διάφορες βλάβες.
Αυτή είναι η μοναδική φωτογραφία που έχουμε από εκείνη τη φάση της ζωής τους.

Πήγα στη Μακρινίτσα πρόπερσι με αυτοκίνητο από τη Δράκεια, είναι τώρα μια ευχάριστη βόλτα μέσω Χανίων, και σκέφτηκα ότι θα μπορούσα να διαλέξω ένα σπίτι από όλα εκείνα τα πέτρινα αρχοντικά και να τοποθετήσω με τη φαντασία μου την παρέα αυτή στην αυλή του. Προσπαθώ να αναγνωρίσω το φουντωμένο αναρριχώμενο πίσω τους, αλλά δεν τα καταφέρνω. Τι λουλούδια είναι αυτά, τόσο πυκνά, τι χρώμα να είχαν, πώς τα λένε; Υπάρχουν ακόμα τέτοια στη Μακρυνίτσα;
Η μαμά μου και οι αδερφές της δεν κοιτάζουν το φακό. Το βλέμμα της Αναστασίας είναι πολύ μελαγχολικό, χαμένο κάπου. Αλλά δεν μπορώ να σκεφτώ την ίδια όταν την κοιτάζω εδώ, επειδή μοιάζει απίστευτα στις δυο δισέγγονές της, την Ελένη και την Ειρήνη Μανωλοπούλου. Είναι καταπληκτικό, γιατί δεν της έμοιαζαν πολύ ούτε τα παιδιά της, τα ξαδέρφια μου, ούτε οι εγγονές της, τουλάχιστον εγώ δεν το είχε ποτέ παρατηρήσει. Και τώρα ξαφνικά κοιτάζω αυτή τη φωτογραφία και σα να βλέπω αυτά τα δυο νεαρά δυναμικά κορίτσια!
Η Ελένη Μανωλοπούλου είναι γνωστή σκηνογράφος, η Ειρήνη είναι μουσικολόγος. Δουλεύουν, δημιουργούν, εκφράζονται, η Ελένη έχει και δυο αγοράκια που τα έφερε πρόσφατα στο σπίτι η ανιψιά μου, η γιαγιά τους δηλαδή, και παίξαμε στο χαλί. Τι ενδιαφέρουσα ζωή κάνουν οι σύγχρονες γυναίκες, και πόσο περιορισμένες ήταν οι αξιότιμες αυτές κυρίες που τους έμοιαζαν. Ίδια μάτια και τόσο αλλιώτικη ζωή…
Κοιτάξτε τους εδώ, μέσα στην οικογένεια φοράνε τις στολές τους. Οι άντρες με κοστούμια και γραβάτες. Οι γυναίκες πουκάμισα και φούστες, σχεδόν ίδιους γιακάδες όλες τους. Τα παιδιά ναυτικά. Το χαριτωμένο κοριτσάκι στην πρώτη σειρά με την ποδιά θα ήταν η ψυχοκόρη, δηλαδή υπηρέτρια του σπιτιού. Έχει τα μαλλιά της μαζεμένα. Οι άλλες νεαρές τα έχουν χυτά στους ώμους. Οι μεγάλες, μαζεμένα κι αυτές. Είναι όμορφες, αλλά τόση ομοιομορφία!
Τώρα που τις ξανακοιτάζω, μπορεί και να μην τους έλεγε καν ο φωτογράφος να χαμογελάσουν. Το χαμόγελο μπορεί να ήταν κι ανάρμοστο για τις σεμνές αυτές και σοβαρές γυναίκες. Ο φωτογράφος έχει φτιάξει κάτι σαν βεντάλια μπροστά στο άγνωστο, οργιαστικά ανθισμένο αναρριχώμενο, και θα του αρκούσε.